U xơ tuyến tiền liệt là căn bệnh hay gặp ở nam giới bước vào tuổi trung niên. Trong bài viết này, Heal Central sẽ gửi tới độc giả những thông tin cùng với các biện pháp điều trị căn bệnh này.
U xơ tiền liệt tuyến là gì?
Tiền liệt tuyến là tuyến quan trọng trong hệ sinh dục chỉ có ở nam giới, nằm ngay dưới cổ bàng quang, trên hoành chậu hông và bao quanh đoạn đầu niệu đạo. Tiền liệt tuyến phát triển dần về kích thước theo thời gian trong suốt cuộc đời: ở trẻ nam mới sinh chỉ nhỏ bằng hạt đậu, độ tuổi trên 20 tuyến rộng khoảng 4cm, cao 3cm, dày 2,5cm, bình thường nặng trung bình 15-20gram và có xu hướng phì đại sau tuổi 45. Tuyến tiền liệt đảm nhiệm 2 vai trò chính là co bóp, kiểm soát nước tiểu và tiết ra dịch trong tinh dịch.
U xơ tiền liệt tuyến (còn được gọi là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt) là sự tăng kích thước tuyến tiền liệt gây chèn ép vào niệu đạo và bàng quang, thường gặp ở nam giới trong độ tuổi trung niên và cao niên. Đây là một dạng u lành tính, tiến triển rất chậm, gây ra những rối loạn tiểu tiện với các triệu chứng khó đi tiểu, tiểu không hết, có thể gây ra các vấn đề về bàng quang, đường tiết niệu và chức năng thận, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe.
Nguyên nhân
Hiện tại, nguyên nhân gây u xơ tiền liệt tuyến vẫn chưa được khẳng định. Trong đó có một số yếu tố được đánh giá có nguy cơ cao gây u xơ tuyến tiền liệt, đó là:
- Do các viêm nhiễm: Nam giới bị viêm tuyến tiền liệt mãn tính, viêm nhiễm đường tiểu làm cho diện tích ống tuyến tiền liệt bị thu hẹp lại gây ứ, tắc nghẽn dịch tiết, nước tiểu, lâu dần hình thành u xơ tiền liệt.
- Do tuổi tác: Khi tuổi càng cao, nội tiết tố nam bị rối loạn có nguy cơ mắc bệnh u xơ tuyến tiền liệt càng lớn. Các nghiên cứu đã chứng minh, nam giới từ 40 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh cao hơn và gia tăng theo tuổi tác.
- Do bẩm sinh: Hệ thống tuyến tiền liệt được hình thành và phát triển từ trong bào thai. Những bất thường về quá trình phát triển và chức năng của thận, bàng quang sẽ trực tiếp khiến tuyến tiền liệt bị tích tụ các dịch tiết, nước tiểu, chính là nguyên nhân hình thành u xơ tuyến tiền liệt.
- Do tiền sử gia đình: Những người có bố hoặc anh em trai trong gia đình tiền sử mắc các bệnh về tuyến tiền liệt cũng là yếu tố nguy cơ gây u xơ tiền liệt tuyến.
- Do chế độ ăn uống, sinh hoạt thiếu khoa học: Những nam giới thường xuyên nhịn tiểu, uống nhiều rượu bia, bị áp lực công việc, stress, mệt mỏi, khiến sức khỏe bị ảnh hưởng thì khả năng bị u xơ tuyến tiền liệt cũng cao hơn.
Triệu chứng
Một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh bị u xơ tiền liệt tuyến, bao gồm:
- Tiểu són, cảm giác tiểu không hết, tiểu gấp, không nhịn được: Người bị u xơ tuyến tiền liệt sẽ gặp phải vấn đề là khó kiểm soát việc tiểu tiện. Thậm chí són nước tiểu ra quần ngay trong lúc ngủ và ngay cả lúc còn thức. Người bệnh cảm thấy rất khó chịu do có cảm giác vẫn còn nước tiểu, vẫn muốn đi vệ sinh tiếp.
- Tiểu khó: Thông thường, người bệnh gặp khó khăn khi đi tiểu, cảm giác tiểu không hết, có lúc phải rặn.
- Đi tiểu liên tục, tiểu rắt: Số lần đi tiểu tăng gấp 3-4 lần so với bình thường, tuy nhiên lượng nước tiểu mỗi lần ít, lúc nào cũng có cảm giác muốn đi tiểu, tiểu nhiều vào ban đêm, khiến giấc ngủ, tinh thần và sức khỏe của người bệnh bị ảnh hưởng.
- Sinh lý yếu: Xuất tinh sớm hoặc khó xuất tinh làm giảm ham muốn tình dục ở nam giới là biểu hiện của yếu sinh lý có thể gặp khi bị u xơ tiền liệt tuyến.
U xơ tuyến tiền liệt có nguy hiểm không? Biến chứng của U xơ tuyến tiền liệt.
U xơ tuyến tiền liệt là khối U lành tính, nếu phát hiện và điều trị kịp thời thì không gây nguy hiểm. Tuy nhiên nếu không phát hiện kịp thời, bệnh có thể chuyển biến xấu gây khó khăn trong điều trị.
U xơ tiền liệt tuyến làm tắc nghẽn, chèn ép đường tiểu. Chính vì vậy, bàng quang cần co bóp mạnh hơn, thường xuyên hơn để tống lượng nước tiểu sót lại ra ngoài. Nếu không được điều trị kịp thời, nguy cơ cao gây ra các biến chứng về bàng quang, đường tiết niệu hoặc các vấn đề về thận ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh.
- Bí tiểu cấp tính: là biến chứng điển hình, hay gặp ở người bị u xơ tiền liệt tuyến. Bí tiểu cấp tính khiến người bệnh đau đớn, bàng quang căng tức nhưng không đi tiểu được gây cảm giác bí bách, khó chịu vô cùng. Do đó, khi bị bí tiểu cấp tính, bệnh nhân cần được khám và xử trí thông tiểu tại cơ sở y tế.
- Viêm nhiễm đường tiểu: Ứ đọng nước tiểu quá lâu ở bàng quang là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn gây bệnh phát triển dẫn tới tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Triệu chứng điển hình là tiểu ra máu, tiểu ra mủ, bí tiểu, tiểu rắt, tiểu nhiều lần, sốt cao. Người bệnh u xơ tiền liệt tuyến có thể bị viêm đường tiết niệu tái đi tái lại nhiều lần và là một trong những nguyên nhân dẫn tới suy thận.
- Bàng quang giảm hoặc mất chức năng. Bí đái, tồn dư nước tiểu trong thời gian dài dây căng tức khiến cơ bàng quang hoạt động quá mức gây phì đại, biến dạng bàng quang. Tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần cuối cùng cơ bàng quang bị mất chức năng, không co bóp, không kiểm soát được nước tiểu và chỉ khi bàng quang quá đầy thì nước tiểu sẽ tự rỉ ra.
- Sỏi bàng quang: Nước tiểu tồn đọng, chèn ép và không được tống hết ra khỏi bàng quang là môi trường phù hợp cho vi khuẩn phát triển gây viêm tiết niệu, hình thành sỏi bàng quang. Trong trường hợp kích thước sỏi to là nguyên nhân gây bí tiểu, tiểu buốt, tiểu máu.
- Suy thận:Suy thận có thể xảy ra nếu ứ nước tiểu gây giãn đài bể thận và tình trạng viêm đường tiết niệu gây ứ mủ đài bể thận.
Phương pháp điều trị
Mặc dù u xơ tiền liệt tuyến thuộc bệnh u lành tính. Tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh gây nhiều biến chứng nguy hiểm, nặng nề. Căn cứ vào mức độ bệnh, tình hình sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp nhất.
Thuốc điều trị U xơ tuyến tiền liệt
Các loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị, bao gồm:
- Nhóm ức chế 1- alpha: giúp đi tiểu dễ dàng hơn, số lần đi tiểu trong ngày của bệnh nhân giảm xuống do thuốc có tác dụng giãn cơ bàng quang và cơ tuyến tiền liệt nhưng không làm giảm kích thước của u xơ tiền liệt tuyến. Tác dụng phụ của thuốc là tụt huyết áp, choáng váng, mệt mỏi, nghẹt mũi, nhức đầu.
- Nhóm ức chế 5 – alpha: có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của khối u, thường được dùng kết hợp với nhóm alpha 1 – alpha. Thuốc có hiệu quả chậm, sau khi dùng từ 3 – 6 tháng.
Mổ khối U xơ tuyến tiền liệt
Trường hợp bệnh nhân sử dụng thuốc không hiệu quả, hoặc đã có các biến chứng nghiêm trọng (bí đái cấp và mạn tính, nhiễm khuẩn huyết, giãn thận, viêm bể thận) ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, kích thước khối u tuyến tiền liệt quá lớn, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật mổ mở hay phẫu thuật nội soi.
Phẫu thuật nội soi: Phương pháp cắt bỏ khối u xơ tiền liệt tuyến bằng máy cắt nội soi qua đường niệu đạo.
Ưu điểm: vì ít đau, không lo để lại sẹo xấu, thời gian phục hồi nhanh, thời gian nằm viện ngắn 3-5 ngày, bệnh nhân sớm đi tiểu theo đường tự nhiên, giảm biến chứng chảy máu, nhiễm khuẩn sau mổ.
Phẫu thuật mổ mở: Các trường hợp u xơ tiền liệt tuyến quá to >70gr, biến chứng chảy máu, nhiễm khuẩn, sỏi bàng quang, túi thừa bàng quang và chống chỉ định không thể mổ nội soi (cứng khớp háng, hẹp niệu đạo) cần phải tiến hành mổ mở. Hiện đang áp dụng phương pháp mổ mở qua 2 đường, đó là đường qua bàng quang và đường sau xương mu.
Chăm sóc sau phẫu thuật
Chế độ chăm sóc và dinh dưỡng sau phẫu thuật u xơ tiền liệt tuyến đóng góp rất lớn vào sự thành công của ca mổ, giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn, giảm biến chứng nhiễm trùng sau mổ.
- Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về thời gian nằm theo dõi tại viện.
- Tránh nguy cơ chảy máu vết mổ, người bệnh không đi lại nhiều, không hoạt động mạnh, gắng sức.
- Đảm bảo vấn đề vệ sinh và thay băng thường xuyên để vết mổ không bị nhiễm trùng, viêm nhiễm
- Sử dụng thuốc ngừa viêm, giảm sưng nề vết mổ theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Phòng ngừa tái phát sau mổ u xơ tiền liệt tuyến
Phẫu thuật mổ u xơ tiền liệt tuyến vẫn tiềm ẩn nguy cơ tái phát, không chấm dứt được hoàn toàn bệnh. Chính vì vậy, những nam giới trên 40 tuổi chưa bị u xơ tiền liệt tuyến và cả người bệnh cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học để phục hồi nhanh chóng và tránh tái phát u xơ sau mổ, cụ thể:
- Không nhịn tiểu khi có nhu cầu, cần đi tiểu ngay. Nhịn tiểu vì bất kỳ lý do gì gây ra nhiều tác hại khôn lường cho sức khỏe, chính vì vậy tập thói quen đi đúng giờ , đi tiểu ngay khi có nhu cầu sẽ giúp các độc tố trong cơ thể được đào thải liên tục, phòng tránh mắc hoặc tái phát u xơ tiền liệt tuyến
- Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày để thanh lọc, làm sạch hệ tiết niệu và hạn chế uống vào buổi tối trước khi đi ngủ.
- Tăng cường rau xanh, hoa quả tươi, hạn chế đồ ăn cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn, rượu, bia, thuốc lá, chất kích thích.
- Có chế độ tập luyện thể dục và sinh hoạt tình dục đều đặn giúp tăng lượng testosterone, tăng cường miễn dịch, lưu thông máu đến các cơ quan, phòng ngừa u xơ tiền liệt tuyến.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, ít nhất 6 tháng/1 lần, đặc biệt những nam giới trên 40 tuổi, những người có tiền sử mổ u xơ tiền liệt tuyến, những người có biểu hiện của bệnh lý tiết niệu để phát hiện và điều trị kịp thời.
U xơ tuyến tiền liệt nên ăn gì?
Bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt nếu có một chế độ ăn uống khoa học sẽ hỗ trợ rất tích cực cho quá trình điều trị.
Các thực phẩm mà bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt nên ăn
- Hoa quả và rau xanh: Hoa quả, rau xanh cung cấp các vitamin, chất xơ, các chất chống oxy hóa tự nhiên giúp tăng cường sức khỏe, sức đề kháng. Một số loại rau có nhiều chất chống oxy hóa như cà chua, súp lơ xanh nên thường xuyên có trong thực đơn hàng ngày của bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt.
- Cá hồi: Cung cấp nguồn Omega-3 dồi dào nhất – chất chống oxy hóa rất cần thiết cho cơ thể. Cá hồi thích hợp cho bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt vì có thể ngăn chặn sự phát triển của khối u xơ.
- Chè xanh: Có chứa thành phần EGCG, đây cũng là thành phần chống oxy hóa rất tốt. Sử dụng chè xanh pha trà hàng ngày sẽ giúp cơ thể tăng cường sức khỏe, sức đề kháng
Các thực phẩm mà bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt nên tránh
Những đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng hay những chất kích thích như thuốc lá, rượu bia bệnh nhân U xơ tuyến tiền liệt cần tránh vì có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cũng như quá trình điều trị bệnh.
