Thiểu năng tuần hoàn não là căn bệnh thường gặp từ trước đến nay với những bệnh nhân có độ tuổi trên 40 tuổi. Nhưng trong những năm gần đây, chúng ta bắt gặp các bệnh nhân bị thiểu năng tuần hoàn não “trẻ hóa”, có nghĩa là độ tuổi mắc thiểu năng tuần hoàn não đang trẻ hơn 40 tuổi. Nguyên nhân chính cho việc này là do xu hướng xã hội phát triển cao, giới trẻ ngày nay đang phải làm việc trong một môi trường áp lực, sử dụng lao động trí óc, học tập mệt mỏi, vất vả. Cùng với đó chính là xu hướng ngồi văn phòng làm việc, lười tập thể dục thể thao hơn, kèm theo chế độ ăn uống nhiều thức ăn nhanh, hay các thức ăn giàu đạm, cholesterol làm tăng nguy cơ bị mỡ trong máu, béo phì, … đây là những yếu tố gây nguy cơ cao khiến chúng ta dễ mắc thiểu năng tuần hoàn não. Vì vậy chúng ta không được xem nhẹ căn bệnh này, phòng bệnh và tìm hiểu kĩ căn bệnh để có thể kiểm soát được nó.
Thiểu năng tuần hoàn não là bệnh gì?
Thiểu năng tuần hoàn não còn có tên khác thường gọi là rối loạn tuần hoàn não. Đây là một tình trạng bệnh lý cho biết không đủ lượng oxy cung cấp lên não cho cơ thể. Não là cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể chúng ta, điều hành, duy trì mọi hoạt động sống trong cơ thể. Tuy khối lượng của não chỉ chiếm vài % so với khối lượng của cơ thể mỗi người, nhưng não lại cần 20% tổng nhu cầu oxy của cơ thể. Giảm cung cấp oxy lên não hay nhu cầu tiêu thụ oxy cao làm cho não không có đủ oxi, thiếu dinh dưỡng từ đó ảnh hưởng đến các chức năng làm việc, chức năng sống của não.
Thiểu năng tuần hoàn não được biết đến thường gặp ở những người độ tuổi trung niên trên 40 tuổi, có thể gặp ở các bệnh nhân lao động trí óc nhiều. Hiện nay, cùng với sự phát triển của xã hội, tuy nhiên môi trường sống xung quanh chúng ta lại gặp nhiều yếu tố bất lợi cho sức khỏe như: ô nhiễm môi trường sống, mất cân bằng trong lối sống hằng ngày, sinh hoạt, chế độ ăn uống không đảm bảo hợp lý cũng như tình trạng căng thẳng thần kinh trong lúc làm việc, học tập, … đều là một trong những nguyên nhân khiến cho thiểu năng tuần hoàn não đang có xu hướng các bệnh nhân ở độ tuổi trẻ.
Bệnh bệnh thiểu năng tuần hoàn não có nguy hiểm không?
Thiểu năng tuần hoàn não ở mức độ nhẹ có thể gây cho người bệnh các triệu chứng như chóng mặt, hay quên, làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, làm giảm ham muốn tình dục, các triệu chứng như tê bì chân tay, cơ thể mệt mỏi, khó đi vào giấc ngủ, chuột rút rất dễ xảy ra và tái phát đối với bệnh nhân. Thông thường, bệnh không gây nhiều nguy hiểm cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu không chữa trị kịp thời hay theo dõi bệnh, để lâu ngày có thể gây biến chứng về bệnh nặng thêm, bệnh nhân có nguy cơ đột quỵ cao hơn, và các biến chứng như nhồi máu não rất nguy hiểm cho tính mạng. Nguy cơ bị đột quỵ ở các bệnh nhân bị mắc thiểu năng tuần hoàn máu não rất cao, lên đến 25%, vì vậy đây được coi là một bệnh lý tiền đột quỵ. Khi có những triệu chứng của bệnh, người bệnh không được chủ quan lơ là, phải đi thăm khám kịp thời để tránh được những biến chứng không mong muốn.
Nguyên nhân gây bệnh thiểu năng tuần hoàn não
Các nguyên nhân gây thiểu năng tuần hoàn não đều là những nguyên nhân không đủ oxi không cung cấp đủ lên não, có các nguyên nhân sau:
- Xơ vữa động mạch: Có đến 80% bệnh nhân bị mắc thiểu năng tuần hoàn máu não là do xơ vữa động mạch. Các khối động mạch bị xơ vữa, mảng xơ vữa trong lòng động mạch sẽ làm chèn ép, hẹp động mạch máu làm cho lượng máu lưu thông giảm đi. Các động mạch thường bị chèn ép, hẹp đi là các động mạch thân nền cột sống cổ, các động mạch ở não có vai trò quan trọng trong vận chuyển oxy lên não khiến bệnh nhân bị hoa mắt, đau đầu, chóng mặt. Nguyên nhân của xơ vữa động mạch có thể là do các nguyên nhân như: mỡ máu kéo dài, thoái hóa các đốt sống cổ mà chỉ dùng các biện pháp ngăn chặn, không được điều trị dứt khoát, ….
Tham khảo thêm: Rối loạn lipid máu: Nguyên nhân, Triệu chứng, Chẩn đoán, Cách điều trị
- Các bệnh về tim mạch như hẹp van tim, huyết áp cao, bệnh suy tim, huyết áp thấp, … đều là một trong số các nguyên nhân gây thiểu năng tuần hoàn não. Các bệnh về tim có thể làm tim yếu đi, giảm sức co bóp của tim, từ đó giảm lượng oxy tuần hoàn trong cơ thể, não không được cung cấp đầy đủ oxi trong một khoảng thời gian sẽ làm cho bệnh nhân mắc thiểu năng tuần hoàn não.
- Lưu thông máu trong cơ thể: Ở những người có nguyên nhân bẩm sinh, cơ địa hoặc những người bị béo phì. Lượng mỡ trong máu cao cản trở quá trình tuần hoàn của máu, cản trở sự vận chuyển oxy lên não gây nên thiếu máu cho não. Thiếu máu do dinh dưỡng cũng là một nguyên nhân thường gặp ở những người gầy, chế độ dinh dưỡng nghèo nàn. Việc thiếu máu làm cho hồng cầu trong máu, trong cơ thể trở nên rất ít, do đó sự vận chuyển oxy nhờ hồng cầu ở những người này cũng kém đi, gây nên tình trạng thiếu máu lên não.
- Môi trường sống, làm việc: Ở những người có cường độ làm việc cao, sử dụng lao động trí óc cao, môi trường làm việc áp lực, chế độ làm việc văn phòng lười vận động, ăn nhiều thức ăn nhanh gây tăng nguy cơ mỡ máu, thiếu oxy lên não. Những người chịu áp lực cao trong môi trường sống thường dễ gặp phải tình trạng co thắt mạch. Co thắt mạch khiến máu không thể vận chuyển đến một số bộ phận của não, não thiếu oxy sẽ gây ra các triệu chứng như đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.
Triệu chứng của bệnh thiểu năng tuần hoàn não
Ở thời gian đầu khi bị bệnh, mức độ bệnh còn nhẹ, các biểu hiện của bệnh thường chưa được biểu hiện rõ rệt ra ngoài mà lại thường giống như một số triệu chứng mệt mỏi khác làm người bệnh thường có xu hướng chủ quan. Thường gặp như: nhức đầu, thường xuyên chóng mặt lảo đảo, cảm giác xoay tròn, đau đầu, nặng vai gáy. Các dấu hiệu ban đầu này tuy nhẹ nhàng nhưng chúng rất nhanh để phát triển lên các biến chứng nghiêm trọng hơn, gây mệt mỏi hơn cho bệnh nhân.
Đau nhức đầu: Biểu hiện rõ nét nhất mà các bệnh nhân thường gặp phải. Vị trí thường không nhất định ở một chỗ mà có thể đau ở nhiều vị trí khác nhau của đầu như vai gáy, đỉnh đầu, nửa sau của đầu. Khi bệnh nhân tập trung suy nghĩ một vấn đề quá lâu, hay căng thẳng công việc, áp lực thì dễ bị đau đầu, bệnh nhân thường có thói quen xoa bóp thái dương giúp làm giảm, dễ chịu các triệu chứng này đi.
Chóng mặt, hoa mắt: Bệnh nhân thường gặp thấy dễ bị chóng mặt, quay vòng, mắt mờ dần, tối sầm đi. Các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt này thường kèm theo cảm giác buồn nôn ở bệnh nhân. Khi gặp các triệu chứng này, bệnh nhân thường cần nghỉ ngơi khoảng 15 phút.
Ảnh hưởng thị giác: Thiếu máu lên não làm chúng ta thường có ảo giác ở mắt, có thể nhìn một thành hai, nhiều lúc bị nhìn mờ.
Tê bì chân tay: Biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân bị thiếu máu là tê bì chân tay do máu không đủ cung cấp lên não cũng như không đủ cung cấp lên đến các chi, làm cho bệnh nhân dễ bị tê bì chân tay. Tê bì chân tay là cảm giác bị tê, buốt, châm chích ở các ngón chân, ngón tay. Kèm theo các triệu chứng này là cảm giác đau vai gáy, xương sườn, sống lưng khi ngồi, duy trì một tư thế quá lâu.
Tham khảo thêm: Hội chứng cổ vai cánh tay: Triệu chứng, Nguyên nhân, Cách điều trị
Rối loạn về giấc ngủ, sinh hoạt: Triệu chứng điển hình khi mắc bệnh. Bệnh nhân thường bị mất ngủ trong một khoảng thời gian dài, ngủ không sâu giấc. Việc mất ngủ này làm rối loại đồng hồ sinh hoạt của bệnh nhân, khiến bệnh nhân trở nên mệt mỏi, lối sống sinh hoạt thường ngày và có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bệnh nhân và ảnh hưởng đến năng suất làm việc, mất tập trung vào công việc.
Rối loạn cảm xúc: Khi bị thiểu năng tuần hoàn não, bệnh nhân thường có các triệu chứng rối loạn cảm xúc như bồn chồn, lo lắng, kích động, có kìm chế được cảm xúc của mình. Cùng với các triệu chứng trên, bệnh nhân có thể dễ cáu gắt, giận giữ với mọi người xung quanh hơn do mệt mỏi, áp lực trong cơ thể.
Hậu quả của thiểu năng tuần hoàn não
Bệnh ở giai đoạn nhẹ có thể nhanh chóng cải thiện, chữa trị. Tuy nhiên do những biểu hiện của bệnh thường có thể nhầm lẫn với các triệu chứng bệnh khác, người bệnh thường chủ quan mà để bệnh tiến triển trong một thời gian dài, khi có những dấu hiệu đã nặng hơn mới bắt đầu đi thăm khám, chữa trị. Bệnh sẽ tiến triển lên các biến chứng, hậu quả không mong muốn như: mất ngủ kéo dài, cơ thể mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, tăng cao nguy cơ đột quỵ và xấu nhất có thể dẫn đến tử vong.
Chẩn đoán bệnh thiểu năng tuần hoàn não
Để chẩn đoán bệnh, các bệnh nhân sẽ được làm các xét nghiệm lâm sàng, cận lâm sàng như sau:
Các phương pháp để đánh giá lưu lượng máu đến não:
- Lưu não huyết đồ.
- Siêu âm Doppler xuyên sọ.
- Sử dụng phóng xạ đo lưu lượng máu não.
- Chụp gamma mạch não.
Các phương pháp để đánh giá lượng tưới máu ở não:
- Điện não đồ.
- Phản ứng nhiệt qua da.
Các phương pháp xác định xơ vữa động mạch:
- Chụp X – quang.
- Các xét nghiệm sinh hóa máu.
- Xét nghiệm huyết học.
- Chụp CT sọ não.
Điều trị bệnh thiểu năng tuần hoàn não
Dùng thuốc
Hiện tại các loại thuốc dùng để điều trị thiểu năng tuần hoàn não là khá nhiều. Tuy thuộc vào mức độ của bệnh cũng như là thể trạng của bệnh nhân mà sẽ có các loại thuốc điều trị khác nhau để phù hợp với từng đối tượng bệnh. Về việc dùng thuốc thì bệnh nhân có nhiều phương pháp điều trị khác nhau có thể là uống trực tiếp hoặc tiêm vào cơ thể ví dụ như tanganil; những loại thuốc uống kiều dạng đơn thuần như sibelium; betaserc… và các loại thuốc giảm đau khác để hỗ trợ điều trị
Tham khảo thêm: Thuốc Sibelium 5mg là thuốc gì? Công dụng, Cách sử dụng thuốc hiệu quả
Đông Y
Để biết người bệnh có đang bị mắc chứng rối loạn tuần hoàn não hay không những bác sĩ đông y, sẽ kiểm tra những biểu hiện cũng như triệu chứng mà người bệnh đang có. Thiểu năng tuần hoàn não nó là bệnh nằm trong phạm vi của chứng “huyễn vựng” theo đó huyễn tức có nghĩa hoa mắt còn vững tức có nghĩa đầu óc bị choáng váng. Nên những người bệnh có các biểu hiện ví dụ như: đầu óc choáng váng, có tiếng ù trong tai, thường xuyên bị chóng mặt, hay tức tối gắt gỏng vô cớ, thưởng ngủ ít hơn mọi khi, khi nằm ngủ thường ngủ không ngon giấc. Trong giấc ngủ thường xuyên nằm mơ, lúc ngủ dậy cảm giác vị đắng trong miệng lưỡi màu đỏ. Với các triệu chứng trên rất có thể người bệnh đã mắc rối loạn tuần hoàn não. Tùy vào thể trạng của người bệnh cũng như là mức độ của bệnh mà các bác sĩ đông y sẽ đưa ra các pháp đồ điều trị khác nhau. Tuy nhiên trong đông y thì quy tắc điều trị vần là giúp cho người bệnh tăng khả năng hoạt huyết và thông mạch, phục hồi những thành mạch bị tổn thương khiến chúng đàn hồi tốt hơn tăng khả năng khỏi bệnh cho bệnh nhân
Tây Y
Thuốc để điều trị thiểu năng tuần hoàn não hiện nay tác dụng với 2 cơ chế chính: phục hồi sự suy giảm lưu lượng máu, giảm oxy ở não và phục hồi sự suy giảm tế bào tổn thương ở não. Khi nhận thấy các biểu hiện của thiểu năng tuần hoàn não, không nên tự sử ý sử dụng các thực phẩm chức năng bổ não vì có thể gây nguy hiểm cho bản thân, nên đến các phòng khám chuyên khoa để nghe tư vấn của bác sĩ.
Sau đây là một số thuốc thường được dùng trong điều trị thiểu năng tuần hoàn não:
Pyracetam: Đây là thuốc thường được dùng trong các bệnh về não, có chức năng cải thiện dẫn truyền thần kinh ở não, giúp làm dịu sự dẫn truyền thần kinh giữa các nơron từ đó có thể giúp phục hồi các chức năng chuyển hóa, các chức năng thần kinh. Từ đó phục hồi các chức năng của não trong trí nhớ, giúp cải thiện trí nhớ, tăng cường tập trung trong học tập, công việc.
Tham khảo thêm: Thuốc Piracetam: liều dùng – cách dùng, giá bán, chống chỉ định
Cerebrolysin: Là chế phẩm sinh học với hàm lượng hoạt chất chính chứa 85% aminoacid và chiết xuất từ tinh chất não lợn. Có tác dụng trong kích thích tế bào thần kinh, thêm dinh dưỡng cho các tế bào thần kinh, làm ổn định lại và thiết lập lại cân bằng trong hệ thống thần kinh. Trong thiểu năng tuần hoàn não, cerebrolysin được dùng nhiều để cải thiện các tình trạng của bệnh như giúp tăng cường trí nhớ, tăng cường sự tập trung, giảm đau đầu, chóng mặt, …
Không dùng thuốc
Nếu bệnh nhân ngần ngại việc phải sử dụng thuốc để điều trị bệnh thì có thể dùng phương pháp không điều trị bệnh, phương pháp thường được sử dụng điều trị nhiều nhất khi không
dùng thuốc đó là châm cứu bấm huyệt, ưu điểm như chi phí thấp ít đau đớn, không phải uống thuốc tuy nhiên việc châm cứu, bấm huyệt cần có sự trợ giúp của người khác và tìm người cố chuyên môn về châm cứu bấm huyệt để đảm bảo an toàn cũng như phải mất một thời gian lui tới nơi châm cứu bấm huyệt để thực hiện.
Mẹo dân gian
Xoa bóp là phương pháp hữu hiệu thường được dùng trong dân gian để giúp giảm thiểu năng tuần hoàn não. Bạn có thể tham khảo các cách sau:
Trị các triệu chứng với người bệnh thường đau mỏi vùng vai gáy, nặng đầu: Dùng lòng bàn tay xoa bóp khoảng 5 – 10 lần vùng trên trán của bệnh nhân. Vuốt ngược các ngón từ sau ra trước trán 5 – 10 lần. Sau đó, chà xát lòng bàn tay với nhau rồi xoa vào vùng sau gáy khoảng 10 lần.
Trị các triệu chứng rối loạn giấc ngủ, mất cân bằng cảm xúc: Dùng lòng bàn tay xoa bóp vào lòng bàn chân của bệnh nhân . Xoa bóp mạnh khoảng 20 – 30 lần. Xoa bóp kết hợp với xoa bóp các huyệt như huyệt nội quan và huyệt thần môn sẽ tăng hiệu quả cho phương pháp.
Phòng ngừa bệnh thiểu năng tuần hoàn não
Để ngăn ngừa bệnh thiểu năng tuần hoàn não chúng ta cần ghi nhớ những lưu ý sau.
Ngủ đúng giờ giấc nên ngủ ít nhất 8 tiếng mỗi ngày không thức quá khuya để não bộ có thời gian nghỉ ngơi thư giãn, nên vận động nhẹ nhàng có thể đứng dậy đi dạo một chút sau khoảng 2 tiếng làm việc liên tục, nên có 1 chế độ dinh dưỡng hợp lý, cân bằng nên tránh dùng các đồ uống và sử dụng chất kích thích và chứa cồn như rượu, bia, thuốc lá. Tăng cường thể dục thể thao mỗi ngày để rèn luyện cơ thể nâng cao sức khỏe giúp phòng ngừa bệnh được tốt hơn.
Một số câu hỏi thường gặp
Bệnh thiểu năng tuần hoàn não có chữa được không?
Nếu bệnh được phát hiện sớm và điều trị đúng cách thì có thể điều trị được dứt điểm. Thiểu năng tuần hoàn não kéo dài bệnh trong vài năm bệnh có thể dẫn đến mãn tính, từ đó khó mà điều trị dứt điểm được. Do vậy, khi phát hiện được các triệu chứng sớm nhất của thiểu năng tuần hoàn não, bệnh nhân cần được đến thăm khám và điều trị theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
Thiểu năng tuần hoàn não nên ăn gì?
Một chế độ dinh dưỡng hợp lý là rất quan trọng đối với những ai mắc chứng rối loạn tuần hoàn não. Giúp bệnh nhân cải thiện tình trạng bệnh và phòng ngừa cho những ai chưa mắc bệnh, bệnh nhân bị thiểu năng tuần hoàn máu cần được bổ sung các thực phẩm giúp bổ máu cho cơ thể như thịt các loài gia súc chẳng hạn như thịt dê, thịn lợn, thịt bò… những loại thịt này cung cấp nhiều protein cũng như có chứa rất nhiều chất sắt, mà chất chất sắt góm phần trong quá trình hình thành màu, làm tăng lưu lượng máu có trong cơ thể. Tuy vậy nếu dung nạp quá nhiều thịt vào cơ thể thì đồng nghĩa với việc đưa vào cơ thể một lượng lớn chất béo không tốt, có thể làm tăng mỡ trong máu, vậy nên người bệnh chỉ nên ăn một lượng thịt vừa phải vào khoảng 3 bữa ăn 1 tuần cho 1 khẩu phần ăn. Hải sản: trong các loại hải sản như các loại cá, sò, có chứa nhiều axit béo giàu omega3 cũng như sắt, magie khi bổ sung hản sản sẽ góp phần giúp đẩy lùi chứng thiếu máu. Để bảo đảm sức khỏe tối người bệnh nên chọn mua và chế biến khi hải sản còn tươi sống. Các loại rau xanh ví dụ như rau chân vịt, rau cải xoong rau, cần tây, rau ngót… có chứa các chất như Vitamin C, kẽm, carotene, sắt, canxi protein giúp cơ thê tăng lưu thông máu và hấp thu chất sắt. Các loại dầu từ thực vật, được chiết xuất từ những loại hạt như, hạn óc chó, quả oliu, hạt thông, có thể bổ sung chất xơ cho cơ thể cũng như vitamin E, L-arginin.
