Thuốc Favipiravir – Avigan được chấp thuận sử dụng trong điều trị Covid-19?

Mới đây, nhiều nguồn tin đăng tải việc Nhật Bản cung cấp thuốc Favipiravir điều trị cho các bệnh nhân trong dịch Covid-19. Hãy cùng Heal Central tìm hiểu cụ thể Favipiravir là thuốc gì? Liệu Favipiravir – biệt dược là Avigan đã được chấp thuận trong điều trị chủng mới của virus Corona – SARS-CoV-2 hay chưa?

Thuốc Favipiravir – Avigan là thuốc gì?

Thuốc Favipiravir được nghiên cứu và phát triển bởi một công ty chuyên về hóa học thuộc tập đoàn Fujifilm – Nhật Bản. Loại thuốc này được Nhật Bản cấp phép vào năm 2014 cho điều trị bệnh cúm do các chủng cúm thông thường gây ra. Favipiravir lưu hành trên thị trường Nhật Bản với tên thương mại là Avigan.
Dạng bào chế thuốc Avigan – Favipiravir: viên nén bao phim có màu vàng nhạt.

Cơ chế tác dụng của thuốc Favipiravir

Favipiravir là hoạt chất kháng virus có cơ chế đặc biệt nhất. Đích tác dụng của loại thuốc này chính là RNA polymerase của virus với cơ chế ức chế trực tiếp. Nó ngăn chặn sự sao chép gen của virus, vì vậy mà khả năng lan truyền và phát triển bị ngăn chặn triệt để.
Đây là hoạt chất duy nhất có khả năng ức chế RNA polymerase của virus. Favipiravir đã cho những kết quả thử nghiệm cực kì khả quan trong việc điều trị cúm gây ra do các chủng virus cúm trước đây như cúm A H1N1, cúm A H5N1 và cả chủng cúm A H7N9 hoành hành gần đây.

Các nhà khoa học cũng tìm ra được tác dụng hiệp đồng khi sử dụng kết hợp giữa Favipiravir với Oseltamivir – hoạt chất dùng trong điều trị cúm A nổi tiếng với tên biệt dược là Tamiflu.
Và có lẽ chính bởi cơ chế tác dụng đặc biệt mà không thuốc kháng virus nào có, Favipiravir đã được các nhà khoa học lựa chọn để thực hiện các thử nghiệm trên chủng mới của virus Corona – SARS-CoV-2.

Thuốc Avigan (Favipiravir) được sử dụng khi nào?

Trong hướng dẫn sử dụng thuốc Avigan tại Nhật Bản, thuốc chỉ được sử dụng trong một số trường hợp:

• Điều trị cúm khi mà các thuốc kháng virus cúm khác tỏ ra kém hiệu quả.
• Được chính phủ cho phép sử dụng để kiểm soát các chủng virus cúm.

Trước đây thuốc đã được sử dụng trong điều trị một số bệnh như:

• Điều trị bệnh cúm do các chủng virus cúm A gây ra như H1N1, H5N1, H7N9.
• Điều trị cho các bệnh nhân nhiễm Ebola trong đại dịch năm 2016.

Thử nghiệm lâm sàng của Favipiravir trong điều trị chủng mới virus Corona

Trong bối cảnh dịch COVID-19 ngày càng leo thang, các nhà khoa học Trung Quốc – nơi khởi phát dịch bệnh này đã có nghiên cứu mới về thuốc điều trị Virus Corona chủng mới. Cụ thể là tại tâm dịch Vũ Hán và tỉnh Thâm Quyến – Trung Quốc các bác sĩ đã tiến hành thử nghiệm lâm sàng trực tiếp trên bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2 bằng thuốc chứa hoạt chất Favipiravir.
Thử nghiệm Favipiravir tại Trung Quốc được thực hiện với 340 bệnh nhân. Kết quả cho thấy các bệnh nhân đều có hiệu quả điều trị rất tốt với độ an toàn được đảm bảo. Chỉ sau khoảng 4 ngày dương tính với virus, người bệnh được điều trị bệnh Favipiravir đã cho kết quả âm tính lần đầu. Thông tin này đã được đài truyền hình NHK – Nhật Bản công bố. Hình ảnh chụp X-Quang phổi của bệnh nhân cũng cho thấy sự cải thiện đáng kể của hơn 90% bệnh nhân điều trị bằng Favipiravir. Điều đáng mừng là tác dụng phụ gây ra do thuốc này được đánh giá là khá thấp.
Mặc dù cỡ mẫu của nghiên cứu này còn khá bé, tuy nhiên nghiên cứu này cũng mở ra một hướng đi mới trong công cuộc đi tìm các thuốc điều trị dịch Covid-19 đang lây lan ra toàn cầu này. Nó cũng thúc đẩy các nước nhanh chóng thực hiện những cuộc thử nghiệm ở quy mô lớn hơn để chứng minh tác dụng của Favipiravir trong điều trị cho bệnh nhân nhiễm virus Corona.

Các nhà khoa học Nhật Bản tỏ ra khá cẩn trọng về loại thuốc này do chưa có nhiều bằng chứng về hiệu quả của thuốc đối với bệnh nhân nhiễm virus giai đoạn muộn. Nhiều bác sĩ đã báo cáo rằng không thấy sự hiệu quả của thuốc khi sử dụng cho bệnh nhân ở giai đoạn virus đã nhân lên số lượng lớn. Hạn chế này của thuốc cũng chính là điều mà các loại thuốc chống virus khác đã được thử nghiệm như lopinavir, remdesivir…
Do vậy trước khi Favipiravir được chính thức đưa vào điều trị trong dịch Covid-19 thì cần sự chấp thuận của chính phủ Nhật Bản. Chắc chắn những thử nghiệm tiếp theo sẽ được sớm thực hiện để thúc đẩy quá trình phê duyệt thuốc này. Trước đó, Nga cũng thông báo sẽ thử nghiệm Favipiravir cùng với 2 thuốc khác trong điều trị cho bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2.

Liều dùng thuốc Avigan – Favipiravir

Liều dùng đối với người lớn: bắt đầu với liều uống 1600mg chia 2 lần/ngày; các ngày tiếp theo dùng liều 600mg chia 2 lần/ngày.

Chống chỉ định

• Bệnh nhân mẫn cảm với thành phần favipiravir hoặc các tá dược có trong thuốc.
• Phụ nữ đang mang thai hoặc có thể mang thai.

Ảnh hưởng đối với phụ nữ có thai và cho con bú của thuốc Favipiravir

– Phụ nữ có thai:
Trong các thí nghiệm trên động vật, thuốc đã được xác nhận là gây tử vong và gây quái thai trong phôi sớm. Vì vậy, không nên dùng cho phụ nữ có thai hoặc phụ nữ có thể mang thai.
Nếu thuốc được dùng cho phụ nữ có thể mang thai, cần thử thai trước khi bắt đầu dùng thuốc để xác nhận kết quả âm tính trước khi bắt đầu dùng thuốc.
Cần giải thích cặn kẽ về các nguy cơ có thể gặp phải và hướng dẫn bệnh nhân sử dụng các biện pháp tránh thai trong thời gian dùng thuốc và 7 ngày sau khi kết thúc điều trị.
Nếu nghi ngờ có thai trong khi dùng thuốc này, cần ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và hướng dẫn bệnh nhân liên hệ với bác sĩ.
– Phụ nữ đang cho con bú: Nếu dùng cho phụ nữ cho con bú, ngừng cho con bú.

Lưu ý, thận trọng khi sử dụng thuốc Favipiravir

• Thuốc không dùng trong điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn.
• Hiện chưa có nhiều thông tin trong việc điều trị bằng Favipiravir cho trẻ em.
• Thận trọng với bệnh nhân có tiền sử bệnh gút hoặc mắc bệnh gút và bệnh nhân bị tăng axit uric máu (do nồng độ axit uric trong máu có thể tăng và các triệu chứng có thể xấu đi).
• Chưa có nghiên cứu lâm sàng đánh giá hiệu quả và độ an toàn của thuốc với liều lượng khuyến cáo. Liều lượng được ước tính qua 2 pha nghiên cứu trên các bệnh nhân nhiễm virus ở Nhật Bản và một số nước khác.
• Nồng độ thuốc trong huyết tương tăng ở bệnh nhân rối loạn chức năng gan.

Tương tác thuốc

Thuốc không được chuyển hóa bởi cytochrom P-450 (CYP), mà chủ yếu được chuyển hóa bởi aldehydasease (AO) và một phần bởi xanthine oxyase (XO).

• Pyrazinamide: Nồng độ axit uric trong máu tăng. Khi dùng 1,5 g pyrazinamid mỗi ngày một lần và 1200/400 mg hai lần thuốc Favipiravir mỗi ngày, nồng độ axit uric trong máu là 11,6 và 13,9 mg/dL khi dùng pyrazinamid đơn độc và khi kết hợp với thuốc này.
• Repaglinide: Nồng độ của repaglinide trong máu có thể tăng lên, và tác dụng phụ của repaglinide có thể xảy ra.
• Theophylline: Nồng độ trong máu của thuốc có thể tăng và tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra.
• Famciclovir và Sulindac: Tác dụng của những loại thuốc này có thể bị giảm đi khi dùng chung với thuốc kháng virus này.

Tác dụng phụ của thuốc Favipiravir

Trong một cuộc thử nghiệm với 500 bệnh nhân, kết quả cho thấy:
Các tác dụng phụ chính là tăng axit uric máu ở 24 bệnh nhân (4,79%), tiêu chảy ở 24 bệnh nhân (4,79%), giảm số lượng bạch cầu trung tính ở 9 bệnh nhân (1,80%), tăng AST (GOT) ở 9 bệnh nhân (1,80%), và ALT (GPT) tăng thêm 8 trường hợp (1,60%)
Tác dụng phụ nghiêm trọng:

• Xuất hiện hành vi bất thường (không rõ tần suất): Mặc dù mối quan hệ nhân quả không rõ ràng, nhưng những hành vi bất thường có thể dẫn đến té ngã (như chạy đột ngột hoặc đi lang thang) có thể xảy ra khi có cúm.
• Viêm phổi do pneumoniae.
• Viên gan nặng, rối loạn chức năng gan, vàng da.
• Hội chứng Stevens – Johnson.
• Rối loạn chức năng thận cấp tính.
• Giảm bạch cầu, giảm tế bào máu, giảm tiểu cầu.
• Rối loạn tâm thần, mê sảng, ảo tưởng.
• Viêm đại trang xuất huyết.

Thuốc Favipiravir được phê duyệt khi nào?

• Có kế hoạch quản lý rủi ro khi sử dụng thuốc và thực hiện nó một cách thích hợp.
• Một cuộc điều tra kỹ lưỡng về hiệu quả và độ an toàn của thuốc này trong các điều kiện sử dụng thực tế và cần có sự giám sát của các chuyên gia.
• Không sản xuất hoặc bán trừ khi Bộ trưởng Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản.

Nhật Bản sẵn sàng miễn phí thuốc Favipiravir

Theo Asian Nikkei Review, mới đây chính phủ Nhật Bản đã tuyên bố có thể cung cấp miễn phí thuốc Favipiravir này cho các nước để phục vụ điều trị cũng như thử nghiệm điều trị Covid-19. Trong một cuộc họp báo khác, chính phủ Nhật Bản cũng đưa ra thông tin có đến 30 nước đặt mua Favipiravir từ nước này.
Các nước đặt mua Favipiravir qua kênh ngoại giao với Nhật Bản bao gồm Indonesia và Thổ Nhĩ Kỳ (Quốc gia có số người mắc cao thứ 9 thế giới – theo số liệu ngày 04/04/2020) với 2 triệu liều Avigan. Hoa Kỳ và đặc biệt là tổng thống Donald Trump cũng đang rất quan tâm đến loại thuốc này và sẵn sàng đặt mua với số lượng lớn. Ngoài ra các nước có số ca nhiễm lớn như Đức đang tỏ ý muốn tích trữ Favipiravir với số lượng lớn từ Nhật Bản chuyển tới, theo nguồn tin của Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Nguồn tham khảo:
https://www.info.pmda.go.jp/go/pack/625004XF1022_2_02/
https://www.fujifilm.com/jp/en/news/hq/3211
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28769016
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/favipiravir
https://en.wikipedia.org/wiki/Favipiravir